Pandemi sürecinde dizi izleme alışkanlıkları değişti

Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, pandemi sürecinde üniversite gençlerinin dizi izleme alışkanlıkları ve gündelik yaşam pratikleri üzerine geniş kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. Araştırmaya Türkiye’nin 73 şehrinde 146 farklı devlet ve vakıf üniversitelerinde öğrenim gören 18-26 yaş arasında toplam bin 865 ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencisi katıldı. Salgın sürecinde dizi izleme düzeyinde artış olduğunu belirten katılımcıların oranı yüzde 70,2 oldu. Katılımcıların yüzde 56,7’si 19.00-23.00 arası, yüzde 34,3’ü 23.00-09.00 arası dizi izlediğini belirtti. Araştırma, üniversite gençliğinin, yabancı dizileri yerli dizilere göre daha başarılı bulduğunu da gözler önüne serdi.

Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı önderliğinde Türkiye genelinde yürütülen araştırmanın gerçekleşmesinde Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü lisans öğrencileri Feyza Keskin ve Zeynep Cansoy aktif görev aldı.

Bu araştırmayla genel olarak pandemi sürecinde üniversite öğrencilerinin zamanlarını nasıl geçirdiklerini incelemek ve spesifik olarak internette geçirilen vaktin büyük kısmını kaplayan dizi izleme alışkanlıklarının analizini yapmak ve pandemi sürecinde gündelik yaşamın ve alışkanlıkların nasıl şekillendiğini ve değiştiğini farklı değişkenler üzerinden incelemek amaçlandı. 

Araştırmaya bin 865 öğrenci katıldı

Çevrimiçi anketle gerçekleştirilen çalışmaya, Türkiye’nin 73 şehrinde 146 farklı devlet ve vakıf üniversitelerinde 2020-2021 Akademik Yılında öğrenim gören 18-26 yaş arasında 79  farklı bölüm ve programdan toplam bin 865 ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencisi katıldı. 

Araştırmaya ilişkin bilgi veren Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, “yüzde 60,1’i kadın (bin 121 kişi), yüzde 39,9’u erkek (744) olan katılımcıların yüzde 77,6’ı lisans, yüzde 16,8’i ön lisans,   yüzde 16,6, yüzde 4,7’si yüksek lisans ve yüzde 0,9’u ise doktora öğrencisidir.  Katılımcılardan yüzde 59,6’ı (bin 112) devlet üniversitesinde,   yüzde 40,4’ı ise (753) vakıf üniversitesinde öğrenim görmektedir. Katılımcı öğrencilerin yüzde 40,4’ü 18-20 yaş arası, yüzde 36,8’i 20-22 yaş arası , yüzde 10,7’si 22-24  yaş arası, yüzde 12,1’i 24 yaş ve üzeri oluşturmaktadır” dedi.

Zamanlarının önemli bir kısmı internette sosyal medya platformlarında geçiriyorlar

“Günde kaç saat kitap okuyorsunuz?” sorusuna yanıt olarak katılımcıların yüzde 39,1’i 1-2 saat, yüzde 36’sı 1 saatten az, yüzde 17,4’ü 2-4 saat, yüzde 4,9’u 4-6 saat kitap okuduklarını belirtti.

6 saat ve üzeri diyenlerin oranı yüzde  2,5 oldu.  “Günde kaç saat televizyon izliyorsunuz?” sorusuna cevaben katılımcıların yüzde 60,5’i bir saatten az, yüzde 23’ü 1-2 saat, yüzde 12,2’si 2-4 saat, yüzde 2,9’u 4-6 saat televizyon izlediklerini belirtti. 6 saat ve üzeri diyenlerin oranı yüzde 1,3 oldu.

Katılımcılara günlük kitap okuma süreleriyle alakalı sorunun yanıtlarına göre, kişinin kaldığı yere bağlı olarak okuma süresinde değişiklik olduğu görüldü. “1 saatten az” seçeneğini işaretleyen toplam katılımcıların yüzde 58,2’si “Aile ile” kalan, yüzde 21,9’u “Yurtta” kalan, yüzde 10,8’i “Arkadaş ile evde” kalan, yüzde 7’si “Tek başına evde” kalan ve yüzde 2,1 oranla “Akraba yanında” katılımcılar olduğu görüldü.

Yüzde 31,1 günde 2-4 saat internette zaman geçiriyor

“Günde kaç saat internette vakit geçiriyorsunuz?” sorusuna katılımcıların yüzde 31,1’i  “2-4 saat”, yüzde 29,9’u 4-6 saat, yüzde 21, 2’si 6 saat ve üzeri,  yüzde 15,7’si i 1-2 saat olarak yanıt verdi. Bir saatten az olarak belirtenlerin oranı ise yüzde 2 oldu. “İnternette en çok nasıl vakit geçiriyorsunuz?” sorusuna ise katılımcıların yüzde 49,8’i sosyal medya kullanarak,  yüzde 24’ü dizi film izleyerek, yüzde 12,1’i kitap, makale tarzı araştırma amaçlı, yüzde 8,1’i oyun oynayarak, yüzde 6’sı ise daha çok eğitim amaçlı (çevrimiçi eğitim, proje yazımı, yabancı dil öğrenimi vd.) amaçlarla interneti kullandıklarını belirtti.

Salgın sürecinde dizi izleme oranları arttı

“Salgın sürecinde dizi izleme düzeyinizde artış oldu mu?” sorusuna katılımcıların yüzde 70,2’si “evet oldu”, yüzde 29,8’i ise “hayır” yanıtını verdi. “En çok hangi saat aralığında dizi izliyorsunuz?” sorusuna ise katılımcıların yüzde 56,7’si 19.00-23.00 arası, yüzde 34,3’ü 23.00-09.00 arası, yüzde 8,9’u ise 09.00-19.00 yanıtını verdi. 

Dizi izleme alışkanlıkları

“İzlemeyi en çok sevdiğiniz dizi türü hangisidir?” sorusuna katılımcıların yüzde 21,6’sı komedi, yüzde 15, 9’u dram, yüzde 15,9’u aksiyon, yüzde 12,1’i macera, yüzde 6,7’si gerilim, yüzde 6,5 i romantik, , yüzde 2,5’i korku tarzı dizi izlediklerini belirtti. Katılımcıların yüzde 14,9’u ise hiç dizi izlemediklerini kaydetti. Bu soruya verilen yanıtlar, cinsiyete göre karşılaştırıldığında aksiyon türü dizileri erkeklerin yüzde 8,2’si ve kadınların yüzde 7,2’si, dram türünü kadınların yüzde 10,3’ü ve erkeklerin yüzde 3,5’i, komedi türünü kadınların yüzde 14,2’si ve erkeklerin yüzde 6,9’u, romantik türü kadınların yüzde 7,6’sı ve erkeklerin yüzde 1,2’i, macera türünü kadınların yüzde 6,3’ü ve erkeklerin yüzde 5,4’ü, bilimkurgu türünü kadınların yüzde 2,05’i ve erkeklerin yüzde 1,4’ünün tercih ettikleri görüldü.

Dizinin içeriği önemli

“İzlediğiniz dizilerde sizin için en önemli unsur nedir?” sorusuna ise yüzde 84,6’sı dizinin içeriği ve konusunun, yüzde 10,9’u oyuncu kadrosunun, yüzde 1,7’si yönetmenin, yüzde 0,8’i yapım şirketinin, yüzde 0,5’i TV kanalının önemli olduğunu belirtti. “İzlediğiniz dizileri nasıl seçiyorsunuz?” sorusuna katılımcıların cevapları ise yüzde 58,6 “kendi arayışım”, yüzde 16,9 “arkadaş tavsiyesiyle”,  yüzde 11, 8 “öne çıkanlar”, yüzde 11,3 “popüler olanlar” şeklinde sıralandı. “İzlediğiniz dizilerle ilgili gazete, internet, sosyal medya ve televizyon aracılığıyla yayımlanan haberleri takip ediyor musunuz?” sorusuna katılımcıların yüzde 26’sı “evet”, yüzde 53’ü “bazen” ve 21,1 “hayır” yanıtını verdi.

Öğrenciler yerli dizileri vasat buluyor

“Ülkemizde yayınlanan dizilerden memnuniyet durumunuz nedir?” sorusuna katılımcılardan 1-10 arası puan vermeleri istendi. Bu soruya katılımcıların yalnızca yüzde 13,5’i orta düzey memnuniyet ifadesi olan “5” ve yüzde 9, 3’ü  “6”   puanı verdi. “7” ve üzeri bir değer belirten katılımcıların oranı yüzde 9,5 oldu. Katılımcıların önemli bir oranı olan yüzde 66,9’u ise yerli dizilerden memnuniyet düzeylerini “4” ile “1” puan arasında değerlendirdi.

Şiddet ve cinsellik içeren sahneler rahatsız ediyor

“Dizi ve filmlerde sizi en çok rahatsız eden unsur nedir?” sorusuna katılımcıların yüzde 33,2’si şiddet içeren sahneler, yüzde 30,9’u kadınların fiziksel olarak öne çıkartılması, yüzde 19,7’si cinsellik içeren sahneler , yüzde 2,8’i alkol ve tütün kullanımı olduğunu belirtti.

Dizi ve filmler Türkiye için yurtdışında doğru imaj oluşturmuyor

“Dizi ve filmlerin ülkemizle ilgili yurtdışında doğru imaj oluşturduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuna katılımcıların büyük bir çoğunluğu olan yüzde 77,4’ü “hayır düşünmüyorum” yanıtını işaretlerken, yüzde 15,4’ü “evet düşünüyorum” yanıtını işaretledi ve yüzde 7,2’si ise bu hususta kararsız olduklarını belirtti. “Dizi ve filmlerde görüp satın aldığınız herhangi bir ürün var mı?” sorusuna katılımcıların yüzde 79,7’si “hayır yok” yanıtını işaretlerken, yüzde 20,3’ü “evet var” yanıtını verdi.

Dizi karakterleri etkili oluyor

“İzlediğiniz dizilerde sizin yaşamınızı etkilediğini düşündüğünüz bir karakter var mı?” sorusuna katılımcıların yalnız yüzde 18,1’i “evet var” diye cevap vererek kendilerini etkileyen dizi karakterlerin isimlerini belirtti. Bu karakterler arasında; Ezel, 7 Güzel Adam: Erdem Beyazıt, Şahsiyet: Agâh Beyoğlu, Anne with an E: Anna, AŞK101: Sinan, HIMYM: Barney Stinson, HIMYM: Ted Mosby, Behzat Ç: Akbaba, The Good Place: Chidi Anagonye, Dexter: Dexter, Ertuğrul Gazi, Yapımcı Esther Shapiro, Deli Yürek: Yusuf Miroğlu,Yunus Emre, Oyuncu Will Smith, Breaking Bad: Walter White, Peaky Blinders: Thomas Shelby, The Peanut Butter: Zac, The Handmaid’s Tale: Offred, Kurtlar Vadisi: Süleyman Çakır, Kurtlar Vadisi: Polat Alemdar, Kurtar Vadisi: Duran Emmi, Kuzey-Güney: Kuzey Tekinoğlu, Parks and Recreation: Leslie Knope, The Office: Michael Scott, Game of Thrones: Ned Stark, Arrow: Oliver Queen, Sherlock Holmes: Sherlock Holmes gibi karakterler yer aldı.

Bazı dizi karakterleri gençleri bunalıma sürüklüyor

“Daha öncesinde dizi ve filmlerin etkisinde kalarak herhangi bir ruhsal problem yaşadığınızı mı?” sorusuna yüzde 14,4’ü “evet yaşadım” yanıtını verdi. Ayrıca bu grup katılımcıya yöneltilen ne tür bir etkilenmeye maruz kaldıklarını sorusuna çok ilginç yanıtlar geldi. Nitekim “dizideki karakter bunalımdaydı ve ben de bu etkide kalıp hiçbir sebep olmadan kendimi sürekli mutsuz hissediyordum” veya “Çizgili pijamalı çocuğu izlediğimde savaşta en çok zarar gören kişilerin ve ölümlerin en çok çocuklarda görüldüğünü gördüğümde çok boş bir hayat yaşadığımı anladım ve ona göre hayatımı şekillendirmeye çalıştım” tarzındaki yanıtlarla birlikte “Gözlerimi kapatıp tek başıma uykuya dalamıyordum” tarzında psikolojik bunalıma işaret eden yanıtlar da geldi.

Gençler arasında yabancı diziler daha çok tercih ediliyor

Katılımcılara izledikleri yerli ve yabancı olmak üzere en fazla izlenen 3 dizi ismi yazma olanağı veren soruya katılımcıların yüzde 64,5’i yanıt verdi. Bu soruya katılımcılar tarafından 67 yabancı ve 37 yerli dizi ismi belirtildi.

İzlenen yabancı diziler arasında ilk 5 yabancı dizi:

1- HIMYM: 80 (yüzde 6,6)

2- Queen’s Gambit: 73 (yüzde 6,06)

3- Breaking Bad: 67 (yüzde 5,56)

4- Prison Break: 63 (yüzde 5,2)

5- Dark: 62 (yüzde 5,1)

En çok izlenen ilk 5 yerli dizi:

1-Masumlar Apartmanı: 146 (yüzde 12,1)   

2- Kırmızı Oda: 124 (yüzde 10,3)   

3- Sadakatsiz: 71 (yüzde 5,9)   

4- Bir Başkadır: 65 (yüzde .4)  

5- Ezel: 39   (yüzde 3,2)