Maraş katliamı kaç yılında oldu, nasıl başladı? Alevi topluluğa yönelik başlayan Maraş katliamı 19 – 26 Aralık 1978 yılında gerçekleşti ve 120 insan hayatını kaybetti. Peki, Maraş katliamı kim yaptı? Maraş katliamı neden oldu? Maraş katliamı nedir? İşte detaylar…

12 Eylül Darbesi’nin de fitilini ateşleyen olaylardan Maraş katliamının 41. yıl dönümü! Olayların başlamasına Kürt-Türk meselesinin de neden olduğu söylendi. Maraş katliamında 22 kişi idam ile yargılanırken 7 kişi müebbet, 321 kişi de 24 yıla kadar hapis cezasıyla yargılandı. Maraş katliamı fotoğrafları…

MARAŞ KATLİAMI NEDİR?

Maraş Katliamı, 19 Aralık ile 26 Aralık 1978’de Kahramanmaraş‘ta meydana gelen Alevilere yönelik katliamdır. Saldırılar genel olarak Alevi topluluğa yönelik başladı.

Resmi rakamlara göre 100’den fazla kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı, 210 ev, 70 işyeri tahrip edildi. Resmi olmayan beyanlara göre de hayatını kaybedenlerin sayısı 500’ün üzerindeydi. Katliamla ilgili 804 kişi hakkında dava açıldı; sanıklardan 29’u idam, 7’si müebbet hapisle, 321’i ise 1-24 yıl arasında hapis cezasıyla yargılandı.Katliamda önemli rol oynayan 68 kişiye ise ulaşılamadı.

Maraş’taki kıyım, 12 Eylül darbesine sebep olaylardan biri olarak görüldü. Millî İstihbarat Teşkilatı’na göre olayların başlamasında “Türk-Kürt meselesi” de etkili olmuştu.

MARAŞ KATLİAMI NASIL VE NEDEN BAŞLADI?

Siyasi gerilimin yüksek olduğu dönemde Alevi-Sünni tartışması Kahramanmaraş’ta körüklendi. 19 Aralık’ta kentteki Çiçek Sineması’na, dönemin milliyetçi filmlerinden biri olan, Güneş Ne Zaman Doğacak’ın gösteriminde patlayıcı madde atılması olayları ateşledi. Bombanın Ülkücü Gençlik Derneği Kahramanmaraş şube başkanı Mehmet Leblebici ve ikinci başkan Mustafa Kanlıdere’nin talimatları ile ülkücü bir genç olan Ökkeş Kenger tarafından atıldığı iddia edildi. Hemen ardından sağcı kalabalık bir grup ile Türkoğlu ilçesinden gelen bir grup ülkücü Cumhuriyet Halk Partisi il merkezine, PTT ve Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) binalarına saldırdı. Olayların büyümesi ile dönemin Kahramanmaraş Valisi Tahsin Soylu kente askeri güç gönderilmesini istemiş, ancak talebi uygun görülmemiştir.

24 Aralık’ta saldırıların güvenlik görevlilerine yönelmesi sonucu, halkla çatışmayı engellemek maksadıyla kentteki tüm polisler görev dışı bırakıldı. Bundan faydalanılarak Aleviler üzerindeki baskılar arttı. Kentte durum kontrolden çıkarken, il genelinde kaos ortamı oluştu. Toplamda bir hafta süren olayları önlemek amacıyla şehre, Kayseri ve Gaziantep’ten askeri birlikler gönderildi.

Maraş olayları patlak verdiğinde CHP iktidar, Bülent Ecevit ise başbakandı. Başbakan, olayların kendisini uzun süredir direndiği sıkıyönetim talebine zorlamak için kontrgerillalar tarafından çıkarıldığını bildirdi. Yaşananlar nedeniyle 26 Aralık 1978 saat 7.00’den itibaren İstanbul, Ankara, Kahramanmaraş, Adana, Elâzığ, Bingöl, Erzurum, Erzincan, Gaziantep, Kars, Malatya, Sivas ve Şanlıurfa olmak üzere, toplam 13 ilde sıkıyönetim ilan edilmiştir.

YARGILAMA SÜRECİ NASIL İŞLEDİ?

1991 yılına kadar süren sıkıyönetim mahkemelerinde, çoğunlukla sağ ve aşırı sağ görüşlü olarak betimlenen toplam 804 kişi hakkında dava açılmıştır. Sanıklardan 29 kişi idam, 7 kişi müebbet hapis, 321 kişi de 1-24 yıl arasında hapis cezaları ile cezalandırılmıştır. İdam ve müebbet hapis cezaları dışındakilere 1/6 oranında cezai indirim uygulanmış ve cezaları azaltılmıştır. Sıkı yönetim mahkemesinin kararı Yargıtay tarafından bozulmuş, yeniden yapılan yargılama sonucunda idam cezaları uygulanmamıştır.

Katliamın avukatlarından Ceyhun Can 10 Eylül 1979’da, Halil Sıtkı Güllüoğlu 3 Şubat 1980’de ve Ahmet Albay 3 Mayıs 1980’de öldürüldü. Ceza alanların cezaları da 1991 yılında çıkarılan Terörle Mücadele Kanunu nedeniyle ertelendi ve daha sonra da serbest birakıldılar. Bu kişilerden bazıları daha sonra milletvekili olarak Meclise girdi. Olayın bir numaralı sanığı Ökkeş Kenger yargılanıp beraat etti ve soyadını Şendiller olarak değiştirdi. Daha sonra 1991 yılında Refah Partisinden 19. Dönem Kahramanmaraş milletvekili seçildi.

MARAŞ KATLİAMI İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

Orhan Eskiköy ve Zeynel Doğan’ın yönettiği ve Maraş Katliamı’ndan etkilenen Kürt-Alevi bir ailenin hikâyesini konu alan Babamın Sesi, 2012’de vizyona girdi. TRT 1’de yayınlanan Yedi güzel adam dizisi de bu olayları konu ediniyordu.